Mesela 20 m²’lik bir alana, 2.5 cm’lik yağmur damlaları düştü diyelim; bu, 150 litrelik 3.5 milyon adet küveti doldurabilirdi. Yani bu durum, 3.5 milyon insanın şofbeni açmadan duş almasına yetecek kadar birikmiş su demek. Fakat olağan yağmur damlalarından bahsediyorsak, bu damlaların 5 mm olduklarını varsayarız. Ki bu orandaki damlalar da saatte 36 km süratle hareket ederek yeryüzüne ulaşırlar. Olağan daha küçük damlaların düşüş suratı daha düşük olur, hava şartları da bu oranı değiştiren bir faktördür.
Peki bu zamana kadar hiç bundan daha büyük yağmur damlaları görülmedi mi? Doğal ki de görüldü. 1995’te Brezilya’da ve 1999 yılında Marshall Adaları’nda gerçekleşen yağmurlardaki damlaların her biri 0.85 cm boyutlarındaydı. İşte biz de şimdi size ”olsaydı ne olurdu?” diyebileceğiniz çok olağandışı bir durumdan kelam edeceğiz: Yağmur damlaları kocaman tek bir damlaya dönüşüp o halde üzerimize yağsaydı başımıza neler gelirdi?
Bu dev damla, kestirimi olarak yüz milyonlarca tartıda ve 1,6 km genişliğinde olurdu. Gökyüzünden aşağıya hakikat yavaş yavaş inmeye hazırlanırken, büyük ihtimalle herkes dehşetten bulduğu en inançlı yere saklanmak isterdi.
Varsayımsal öykümüzde beşerler saklanadururken, bu dev yağmur damlası, saatte 322 km süratle yere düşüyor. Yere düşerken de dış yüzeyi sprey üzere bir forma dönüşüyor. Sonra damla, hava ile birleşip köpük haline geliyor.
Bu damla şayet yeryüzünden uzak olsaydı rüzgar tarafından milyonlarca damlaya ayrılırdı. Lakin ortalığı talan etmek için yüzeye yakın bir halde yağmayı bekleyen dev damlayı göz önüne aldığımızda, rüzgarın maalesef ki kesimlere ayırma yetkisi kalmıyor artık.
Dev damlayı gökyüzünde gördüyseniz aslında muhtelemen 10 saniye sonra yere çarpabilir. Suyun çarpma anındaki suratı ise saatte 724 km… Gördüğünüz üzere bu, olağan yağmur yağış suratından neredeyse 20 kat daha fazla.
İlk olarak dev damla yüzeye ‘dann’ diye düşmeden önce yerdeki çimler alev almaya başlar…
Bunun sebebi havanın, damlanın altından çekilme suratının, damlanın yere düşme suratından daha küçük olmasıdır. Ayrıyeten sıkıştırma kuvvetinin havayı çok derecede ısıtması buna neden olur. Fakat endişelenecek bir şey yok çünkü esasen göklerden süzülen bu dev damla, alev alan çimleri bir anda söndürür.
Bir de su kütlesinin düştüğü toprak, bir anda aksiyon sinemalarında izlediğiniz o patlama sahneleri üzere patlayarak havaya uçardı o kadar. Lakin yeniden de yer altındaki ana kaya zarar görmezdi ve suyun yayılarak her şeye çarpmasına neden olurdu.
Suyun bu yayılımını bir sel üzere düşünebilirsiniz lakin bu vakte kadar gördüğünüz yahut haberlerde izlediğiniz seller, bu bahsettiğimizin yanında hiç kalırdı.
Mesela Birleşik Krallık’ta her yıl toplamda 291 metreküp alanı kaplayacak formda yağmurlar yağıyor. Ki Birleşik Krallık’ın bu yağmur sularını kanalize edebileceği, göl ve rezervuarların hacminden neredeyse 4 kat daha fazla bir oran bu.
İşte bu nedenle orada hep sel gibi problemler yaşanabiliyor. Misal bir de bu bahsettiğimiz devasa yağmur damlasıyla karşılaşsalardı herhalde ülke talan olurdu.
Biz tekrardan konumuza dönecek olursak, bu devasa suların yarattığı sel km’lerce alana yayılıp tüm yerleşim yerlerini yıkıp geçerken, bir yandan toprağı da beraberinde sürükleyebilir. Bu da ana karadan geriye kalan tek şeyin, çamur banyosu yapabileceğiniz alanlar olmasına yol açar.
Ha bir de bu sel durmaksızın devam ederek saatte 32 km boyunca hangi kente, hangi ülkeye gidebiliyorsa hepsini yok ederdi.
En optimist ihtimalle bu sel sularının birazı gölleri, ırmakları doldurur; kalanı da kasabalara, yerleşim merkezlerine akardı. Yerli halk ise muhtemelen ”aniden ortaya çıkan ilginç sel olayı” başlığıyla gündeme gelen haberlerde röportaj veriyor olurdu.
Hani derler ya yağmurdan kaçarken doluya yakalandık diye. E işte ya o denli olursa? Bu devasa damladan kaçamayıp onun tam altında durursanız ne olur?
Eğer damlanın tüm etrafı birbirine orantılı yani bir öbür sözle simetrikse su, yalnızca bedeninizin etrafına düşer. Lakin yeniden de bu, sular altında kalmayacağınız manasına gelmiyor.
Düşen sular, resmen kocaman bir deniz oluştururdu ve siz büyük ihtimalle, 1,6 km’lik (başta belirtmiştik yağmur damlasının genişliği bu oranda olabilir diye) bir baskı hissederek nefesinizi tutmak zorunda kalırdınız.
Bu basınç, esasen 155 atmosfere (deniz seviyesinde ve normal hava koşullarında atmosfer basıncını ifade eden birim) eşit. Yani deniz düzeyinde hissedilen basıncın 155 katı. Böyle bir durumda hayatta kalabileceğinizi düşünüyor musunuz?
Çünkü yapılan araştırmalar, bir kişinin dayanabileceği azamî basıncın 71 atmosfer kadar olduğunu söylüyor. E doğal ki de bu durumda hayatta kalmayı bırakın, üstünüze dev damla düştüğünde bile yaşamanız bir mucize olurdu.
Devasa su damlasının tam altında değil, yanında dursaydınız da bir şey değişmezdi. Neden mi? Zira harikulade bir süratte gelen bu su kütlesi üzerinize çarptığı üzere sizi oradan oraya savururdu.
Hadi diyelim hala hayattasınız ve kurtulmak için deva arıyorsunuz. O vakit da bu su birikintisi içinde yüzmeye başlardınız ve karaya çıkmaya çalışırdınız.
Ancak bunun için de kâfi seviyede nefesinizi tutabilmeniz ve akciğerlerinizin bu tempoya dayanması gerekirdi. Bu esnada çok zorlandığınızı, kulak zarlarınızın patlayacak derecede basınçla dolmasından anlayabilirdiniz.
Bu, bedenin hava direncinden kaynaklanan basınç artışına verdiği bir reaksiyondur. Kısacası bu durumda yaşamaya devam etmeye çalışmak, boşa kürek çekmek üzere. Her ihtimalde bunun sonu tahtalı köyde bitiyor.
Siz bunları anlatınca kolay bir yağmurdan dahi korkmaya başladım diyenlere:
O vakit size yağmurun oluşumundan kısaca bahsedelim. Hayalet yağmuru daha evvel duymuş muydunuz? Bu, yağmur damlalarının dünyanın yüzeyine yaklaştıklarında, buharlaşmaları sonucunda oluşur. Yani bizi pek ilgilendirmeyen, kendi kendine yaşanan zararsız bir tabiat olayı gibi düşünebilirsiniz bunu.
Mesela yağmur damlası da birden fazla kişinin zannettiğinin tersine gözyaşına benzemez. Atmosferde oluşan yağmur damlalarının biçimleri, esasen küre üzeredir, yani yuvarlaktır. Damla gökten düşmeye başladığında, hava direnci nedeniyle gözyaşına banzeyen bir hale bürünür sadece.
Ayrıca yağmur, evvel kar olur zira bulutlar, düz kristallerden ve dondurucu sulardan oluşurlar. Yağmur suyu, buz kristallerine yapışır ve buz topları yani kar biçiminde yere düşer.
Ancak bu kar taneleri kendilerinden daha sıcak olan dünyanın yüzeyine yaklaştıkça eriyip yağmura dönüşür. Gördüğünüz üzere, epey olağan bir tabiat olayının meydana gelişi hiç de korkutucu değil.
Neyse ki içerikte bahsettiğimiz devasa yağmur damlası hiçbir vakit göremeyeceğimiz bir durum. Şayet başımıza bu türlü bir felaket gelse bunu, bilim bile açıklayamazdı zira. Pekala siz ne düşünüyorsunuz? Devasa bir yağmur damlasıyla karşılaştığınızda ne yapardınız? Fikirlerinizi bizimle paylaşın.
- Kaynaklar: YouTube, Science Focus, Bilim Genç Tübitak
